فرسودگی شغلی چیست و چگونه رخ میدهد؟

فرسودگی شغلی پدیده‌ی جدیدی نیست اما تحقیقات نشان داده است در سالهای اخیر افراد بسیاری به آن دچار شده اند و این موضوع اگر به درستی بررسی نشود هم برای  کارمندان، کارفرمایان و مدیران، همچنین یک سازمان زیان های جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.

در این مطلب سعی کرده‌ایم علائم، زیان ها، روش های جلوگیری، علائم و درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.

فرسودگی شغلی چیست؟

در ابتدا باید بدانید که فرسودگی شغلی یک تشخصی پزشکی نیست. اگر احساس خستگی و تنبلی یا استرس دارید و به زودی عصبی میشوید ممکن است شما در حال تجربه فرسودگی شغلی باشید. در کل فرسودگی شغلی به معنی خستگی جسمی و عاطفی است. جالب است بدانید فرسودگی شغلی در افراد متاهل کمتر دیده شده است تا افراد مجرد، زیرا افراد متاهل از حمایت عاطفی برخوردارند.

بیشتر این فرسودگی شغلی در کارمندان و پزشکان دیده شده است.

ممکن است شما متوجه نشوید که دچار فرسودگی شغلی شده اید و زمانی که دیر شده است بفهمید. زمانی که واقعا خسته اید، ممکن است متوجه نشوید که چه زمانی بیش از حد کار میکنید.

وقتی شخصی می خواهد در روز با سرعت متوسط ۲۰۰ متر پیاده روی کند کم کم عادت میکند. اما جایی فکر میکند که این کافی نیست پس هم سرعت خود را زیاد میکند هم مسافت را، شاید به رضایت برسد اما چقدر میتواند اینگونه ادامه دهد؟ باید تعادل را در شغل و زندگی حفظ کرد.

چگونه بفهمیم دچار فرسودگی شغلی شدیم؟

1. احساس بی تفاوتی یا نارضایتی از کار خود

برای هرکسی پیش می آید روزی را نخواهد از رختخواب بیرون برود. وقتی این حس ادامه پیدا میکند این افکار هم به دنبالش می آید که 

• ادامه این کار چه فایده ای دارد؟
• این کار ارزشش رو نداره!
• چرا خودمو خسته کنم؟
• من هیچ کار مفیدی نمیکنم!
• ادامه بدم یا ندم؟
• هیچکس قدر تلاش من رو نمیدونه!

2. تغییرات در رژیم غذایی ،خواب و مشکلات گوارشی

اینها همه جزو عادات ما هستند و وقتی دچار مشکل میشوند یعنی نشان دهنده‌ی این است که چیزی اشتباه است. یعنی اگر بیشتر یا کمتر از قبل غذا میخورید یا در زمانهای متفاوت می خوابید یا کمتر می خوابید یا بیشتر از نشانه‌های فرسودگی شغلی است. موارد زیر هم میتواند نمونه هایی از فرسودگی شغلی باشد:

• سردرد های متعدد و تنشی از علائم شایع در فرسودگی شغلی است.
• مشکلات معده و روده
• بیماری های مکرر
• زمانی که احساس کنید میخواهید تمام مدت بخوابید و کارهای ساده در مدت طولانی انجام میدهید.
• با استرس و ترس رفتن سرکار از دیگر علائم است.
• با این ترسها و استرس ها که نکند امروز روز خوبی نباشد!
• اگر خرابکاری کنم چه؟
• اگر نتوانم از پس کارها بر بیایم چه؟
• اگر رئیس از من راضی نباشد چه؟

آیا فرسودگی شغلی همان افسردگی است؟

افسردگی نوعی بیماری و قابل تشخیص است اما فرسودگی شغلی اینطور نیست. از دست دادن شغل منجر به افسردگی میشود. افسردگی بسیار گسترده است اما فرسودگی شغلی را میتوانیم بررسی کنیم که چه چیزی باعث این نوع علائم شده است، و راحت تر میتوان آن را درمان کرد.

چه چیزی باعث فرسودگی شغلی میشود؟

فرسودگی شغلی به مرور زمان رخ میدهد و ممکن است از یک فرد کاملا پرانرژی و با انگیزه یک کارمند بی انگیزه و ناامید بسازد که دلایل متفاوتی می تواند داشته باشد و ما برخی از آنها را مورد بررسی قرار داده ایم:

• کارهای چالش برانگیز: کار یکنواخت و همچین شغلی که چالش های زیادی دارد منجر به فرسودگی شغلی میشوند.یکنواختی انگیزه را کم میکند و کار زیاد تعادل را مختل میکند.
• حقوق کم: شاید حقوقی که میگیرید متناسب با میزان زمان و تلاش شما نیست. بهتر است در این مورد میزان حقوق دلخواه خود را که فکر میکند درست تر است با مدیران در میان بگذارید شاید آنها با شما هم نظر بودند.
• عدالت: زمانی ممکن است شما در محل کارتان رفتاری ناعادلانه ببینید و نتوانید آن را درک کنید این موضوع اغلب با کم شدن انگیزه و احساس نادیده گرفته شدن همراه است و باعث فرسودگی شغلی میشود. بهتر است در ابتدا قضاوت نکنید و سوال کنید که علت این ناعدالتی و پاداش زیادتر چه بوده است. شاید کسی در یک پروژه عملکرد مثبتی داشته و به این دلیل پاداش بیشتری دریافت کرده است.
• ناسازگاری ارزش ها: با گذشت زمان ممکن است یک شغل دچار عقب ماندگی شود و دیگر با ارزشهای شما مطابقت نداشته باشد. ممکن است با تغییر مدیریت این اتفاق بیوفتد. هنگامی که شما ارزشهایی را میبینید ولی شرکت به آنجا توجهی ندارد انگیزه شما کاهش میابد.
• محیط کاری نامناسب: شغل هایی که فضای نامناسب و خشک را دارند شور و شوق شغلی را از بین میبرند و استرس را افزایش میدهند.
• همکاران: همکارانی که دائما در حال شکایت کردن و  حرف های منفی هستند. این افراد را شناسایی و سپس روابط خود را با آنها کنترل کنید. زیرا بر افکار شما تاثیر منفی گذاشته و باعث فرسودگی شغلی میشوند.

قبل از اینکه فرسودگی شغلی حاد تر شود چه باید کرد؟

1. از خودتان قدردانی کنید. یک روز در میان لیستی تهیه کنید که بابت آنها شاکر خداوند هستید.
2. قدرت نه گفتن خود را تقویت کنید. برای خودتان و کارهای که میکنید مرز مشخص کنید. محدودیت ها را تشخیص دهید تا از گسترش بیش از حد و اشتباه جلوگیری کنید.
3. از سلامت خود مراقبت کنید. به اندازه غذا بخورید و غذاهای مورد علاقه خود را بخورید. ورزش کنید.
4. از آدمها و اخبار منفی دوری کنید. تا حد امکان سعی کنید اخبار را دنبال نکنید. فیلمهای طنز ببینید و با افراد شوخ طبع صحبت کنید.
5. یک روز استراحت کنید و برای تعطیلات برنامه ریزی کنید.
6. یک شب از تکنولوژی دور بمانید.
7. مدیتیشن یا تنفس های عمیق.
8. پیاده روی

آیا به فرسودگی شغلی نزدیک میشویم یا آن را تجربه میکنیم؟

اگر سوالاتی در این مورد از خود بپرسید بهتر به این موضوع میرسید که آیا درگیر فرسودگی شده اید یا خیر؟ اگر اکثر جوابهایتان مثبت باشد یعنی در حال تجربه آن هستید.

• آیا مسیر تفکر خود را از دست داده‌اید؟ بیش از حد به کارتان فکر میکنید و در مسائل زندگی خود دچار اختلال شده اید؟
• آیا خواب کافی ندارید؟ به موقع نمیتوانید بخوابید و برای بیدار شدن مشکل دارید؟
• به سرگرمی های قبلیتان علاقه‌ای ندارید؟ و نمیتوانید در آنها شرکت کنید؟
• معده درد و تنگی نفس را احساس میکنید؟
• از تعهدات خود فاصله گرفته‌اید؟
• با مراجع کنندگان به زودی بحثتان میشود؟
• حوصله پاسخ دادن به مراجعان را ندارید؟
• همیشه احساس خستگی می کنید حتی اگر شب خوب خوابیده باشید؟
• آیا احساس ناکافی بودن دارید؟
• زود به زود بی دلیلی مرخصی میخواهید؟
• مریض میشوید؟
• سردرد دارید؟
• دوست دارید ساعت کاریتان زودتر سپری شود؟
• انرژی لازم برای انجام کار ندارید؟
• به مهارت ها و توانایی های خود شک دارید؟
• تمرکز رویه کار سخت است؟

آیا فرسودگی شغلی همان استرس است؟

خیر،هرچند که استرس طولانی مدت و بیش از حد منجر به فرسودگی شغلی نیز میشود. باید بدانید که استرس قسمتی از زندگی ماست و در روز همه آن را تجربه میکنند و این طبیعی است. حتی استرس میتواند به شما در انجام وظایف خاص در کوتاه مدت کمک کند اما به طور کلی استرس بیش از حد خطرناک است.

آیا فرسودگی شغلی برای کارفرمایان هم مضر است؟

بله، فرسودگی شغلی همچنین برای کارفرمایان هم مشکلی بزرگ است و باید دقت داشته باشند که کارکنان شرکت یا سازمانشان دچار فرسودگی نشوند و اگر دچار این مشکل شدند چه اقداماتی باید انجام بدهند.

آنها باید سلامت و روان کارمندان خود را در اولویت قرار دهند و این یک استراتژی برای یک شغل موفق است.

چگونه از فرسودگی شغلی در کارمندان مان جلوگیری کنیم؟

سبک رهبری شما در فرسودگی کارکنانتان اهمیت بالایی دارد. وظیفه‌ی مدیران در این مورد به حداقل رساندن تنش ها و استرس هاست و رعایت کردن نکاتی مانند:

• تشویق به کار گروهی
• رابطه‌ی صمیمانه با کارکنان
• کاهش حجم کارهای سنگین
• گوش دادن به نظرات همکاران
• در نظر گرفتن ساعات استراحت
• برنامه ریزی در کارها
• در نظر گرفتن پاداش برای پروژه های سنگین
• فضای کاری زیبا و روشن
• استفاده از گل و گیاه در محل کار

چگونه بفهمیم کارکنان ما دچار فرسودگی شغلی شده اند؟

بهتر است یک نظرسنجی برای آنها طراحی کنید و هرماه از آنها بخواهید این نظر سنجی را پر کنند. و تمام مسائل را در آن نظر سنجی از آنها بپرسید. تا ببینید از شرایطی که در آن کار میکنند راضی هستند یا خیر؟ و اگر نیستند چه علتی دارد. چه چیزی آنها را آزار میدهد؟ در این صورت به آن موارد رسیدگی کنید.

نتیجه

فرسودگی شغلی عوامل بسیاری دارد و افراد ممکن است به هر دلیلی آن را تجربه کنند. با کارهای ساده میتوانید از وقوع آن جلوگیری و یا آن را درمان کنید.

مطلب پیشنهادی:

کسب و کار های خانگی